śp. Antoni Stark (1941–2025)
11 marca 2025 r. zmarł
Antoni Stark,
geograf, nauczyciel, metodyk, wydawca podręczników i materiałów do nauczania geografii oraz wieloletni prezes Stowarzyszenia Oświatowców Polskich w Toruniu. Od ponad pięćdziesięciu lat był związany z oświatą toruńską.
Antoni Stark urodził się 29.04.1941 w Pogódkach na Kaszubach. Młodzieńcze lata spędził w Kościerzynie, gdzie ukończył szkołę podstawową i liceum ogólnokształcące w 1959 r. Następnie kształcił się w Studium Nauczycielskim, a później studia geograficzne na Uniwersytecie Gdańskim. Swoje dorosłe zawodowe życie związał z Toruniem. Pracował tam jako nauczyciel w Technikum Przemysłu Młynarskiego, a następnie pełnił funkcję dyrektora Szkoły Podstawowej nr 22. W kolejnych latach był wiceprezesem zarządu ds. kształcenia w Zakładzie Doskonalenia Zawodowego w oraz metodykiem ds. ustawicznego kształcenia w Wojewódzkim Ośrodku Metodycznym.
Antoni Stark był pomysłodawcą i założycielem (w 1987 r.) toruńskiego oddziału Stowarzyszenia Oświatowców Polskich (SOP), w którym pełnił funkcję Prezesa Zarządu do 2019 r. Celem powołanego stowarzyszenia było m.in.: doskonalenie zawodowe nauczycieli, organizacja szkoleń i warsztatów dla nauczycieli w całej Polsce (także w języku angielskim) oraz działalność wydawnicza. SOP w Toruniu pod kierownictwem Antoniego Starka wydawało podręczniki szkolne do geografii, historii (w tym do nauki tych przedmiotów w języku angielskim) i wiedzy o społeczeństwie (WOS) dla szkól ogólnokształcących oraz podręczniki do przedmiotów zawodowych dla szkół odzieżowych, a także książki o tematyce kaszubskiej.
Antoni Stark aktywnie włączył się w proces przemian systemu oświaty w Polsce po 1989 r. Był współautorem lub redaktorem serii podręczników do geografii wydawanych do poszczególnych klas gimnazjum, szkoły ponadgimnazjalnej i szkoły zawodowej. Nauczyciele otrzymywali pełen pakiet edukacyjny: program nauczania, plan wynikowy, podręcznik i materiały metodyczne do poszczególnych zagadnień programowych oraz testy. Liczba wydawanych materiałów metodycznych dla nauczycieli geografii i historii była ogromna, a ich cena przystępna dla nauczyciela. Skupił wokół Stowarzyszenia, mieszczącego się przy ul. PCK 9 (tuż przy Starym Mieście), wielu zaangażowanych nauczycieli geografii, doradców metodycznych, dydaktyków geografii z całej Polski, którzy mieli możliwość podzielania się swoim doświadczeniem pedagogicznym i wiedzą z innymi m.in. w wydawanych przez SOP opracowaniach metodycznych. Jako jeden z nielicznych wydawców wydał podręcznik Geografia Polski dla szkoły średniej w języku angielskim. Tą działalnością wydawniczą nawiązał do pięknej przedwojennej tradycji popularyzowania geografii i jej nauczania przez metodyków geografii, wybitnych nauczycieli geografii i profesorów uniwersytetów.
Antoni Stark był także pomysłodawcą i realizatorem warsztatów metodycznych dla nauczycieli geografii i metodyków geografii. Były one organizowane w różnych miejscowościach w Polsce. Idea organizacji warsztatów przetrwała do dnia dzisiejszego, choć obecnie skierowana jest zasadniczo do nauczycieli nauczania bilingualnego - geografii w języku angielskim.
W tych wszystkich przedsięwzięciach wspierało go jego żona Elżbieta. Wspólnie pojawiali się na spotkaniach metodycznych, targach podręczników i organizowanych przez SOP w Toruniu seminariach metodycznych.
Antoni Stark był również aktywny na innych polach. Uczestniczył w zebraniach Komisji Edukacji Geograficznej, konferencjach organizowanych przez uniwersyteckie jednostki dydaktyki geografii (m.in. w Toruniu i Sosnowcu) oraz seminariach metodycznych. Prężnie działał w oddziale Kaszubów w Toruniu, udostępniał lokal na zebrania, publikował materiały o Kaszubach. Dał się poznać jako hojny sponsor. m.in. nagród dla uczniów – uczestników konkursów kościerskich szkół. To miasto, doceniając jego zaangażowanie i zasługi dla Kościerzyny, uhonorowało Go medalem im. Tomasza Rogali.
Antoni Stark zawsze czuł nieprzeciętną potrzebę bezinteresownego pomagania wszystkim potrzebującym wsparcia i pomocy. .Korzyściami wynikającymi ze swojej pracowitości i przedsiębiorczości do końca swoich dni dzielił się z innymi.
Zmarł 11 marca 2025 r. w Toruniu. Uroczystości pogrzebowe odbyły się 15 marca w Sanktuarium Miłosierdzia Bożego i Św. Siostry Faustyny. Miejscem wiecznego spoczynku został Cmentarz Komunalny nr 2 w Toruniu przy ul. Grudziądzkiej 141.
Śp. Antoni Stark pozostanie na zawsze w naszej pamięci jako człowiek ciepły i serdeczny, wzór szlachetnego i prawego człowieka spieszącego z pomocą bliźniemu.
Z głębokim smutkiem przyjęliśmy wiadomość, że w dniu 9 czerwca 2022 r. odszedł od nas
śp. dr Edward Świtalski
- człowiek ciekawy świata o szerokich zainteresowaniach.
Edward Świtalski urodził się 24 września 1937 r. w Mieścisku k. Wągrowca. W latach 1956-1959 studiował geografię w Wyższej Szkole Pedagogicznej w Gdańsku. Po studiach do 1975 uczył geografii w Liceum Ogólnokształcącym w Koronowie. Jednocześnie w latach 1965-1969 pełnił funkcję kierownika Powiatowego Ośrodka Metodycznego i kierownika Szkolnego Powiatowego Ośrodka Krajoznawczo-Turystycznego dla powiatu bydgoskiego, a od 1970 do 1972 r. był kierownikiem sekcji geografii Wojewódzkiego Ośrodka Metodycznego w Bydgoszczy. Od 1.09.1975 r. do 30.09.2000 r. pracował w Instytucie Geografii UMK w Toruniu, prowadząc wykłady i ćwiczenia z dydaktyki geografii oraz metodyki krajoznawstwa i turystyki. W 1977 r. na podstawie pracy "Organizacja ćwiczeń terenowych w nauczaniu geografii a ich efektywność" uzyskał tytuł doktora nauk humanistycznych ze specjalnością pedagogika.
Dr E. Świtalski jest autorem prawie 80 publikacji z dydaktyki geografii oraz krajoznawstwa i turystyki. Tematyka tych publikacji związana jest m.in. z metodami nauczania – szczególnie ćwiczeniami w terenie, środkami dydaktycznymi i materiałami pomocniczymi dla nauczycieli oraz funkcjonowaniem szkolnych kół geograficznych i krajoznawczych.
Dr Edward Świtalski aktywnie działał w Polskim Towarzystwie Geograficznym. Należał do Oddziału Toruńskiego PTG. W latach 1977-1982 był Przewodniczącym Komisji Geografii Szkolnej. Od 1999 r. przez 6 kadencji pełnił funkcję przewodniczącego Komisji Rewizyjnej Oddziału Toruńskiego PTG. Przez 30 lat był sekretarzem Komitetu Okręgowego Olimpiady Geograficznej (1976-2006).
Dr Edward Świtalski był także propagatorem i organizatorem bezpośredniego poznawania niezwykłych miejsc, głównie w Europie. Pod egidą Polskiego Towarzystwa Geograficznego w latach 1993-2010 zorganizował i poprowadził 19 wyjazdów studyjnych. Uczestniczyli w nich przedstawiciele 12 oddziałów PTG z całej Polski, głównie nauczyciele. Wyjazdy te połączone były z dyskusjami, prelekcjami, udziałem w spotkaniach z miejscową ludno
ścią, czy zajęciami terenowymi związanymi z problemami geograficznymi.
Swoimi pasjami dzielił się występując m.in. z licznymi prelekcjami. Szczególnie ciepło przyjmowany był przez dawnych uczniów w Koronowie.
Za swoje osiągnięcia odznaczony został m.in. Złotym Krzyżem Zasługi, Złotą Odznaką PTG, Medalem PTG i Odznaką im. Prof. Anny Dylikowej za wybitne zasługi dla rozwoju idei Olimpiady Geograficznej.
Składamy wyrazy współczucia Najbliższym Zmarłego
Koleżanki i koledzy
- członkowie Komisji Edukacji Geograficznej PTG
Z głębokim żalem i smutkiem przyjęliśmy wiadomość o śmierci
śp. dra Stanisława Zająca
- wspaniałego Nauczyciela i wybitnego dydaktyka geografii. Odszedł od nas człowiek ciekawy świata i o szerokich zainteresowaniach, Mistrz dysput naukowych przy "małej czarnej i dymku" oraz zamiłowany szachista, grzybiarz i miłośnik poezji.
Stanisław Zając urodził się 5 lipca 1938 roku w Oleśnicy na Powiślu Dąbrowskim. Szkołę średnią ukończył w Dąbrowie Tarnowskiej, a po maturze zdecydował związać się zawodowo z wojskiem. Flirt ten trwał krótko. Następnie zapisał się na studia do Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Krakowie. Chciał studiować biologię ale los sprawił, że nie było już wolnych miejsc na tym kierunku i dziekan zapisał go na geografię. Studia geograficzne odbył w latach 1957-1961 i pod kierunkiem prof. dr M. Dobrowolskiej wykonał pracę magisterską Migracje ludności Szczucina w latach 1945-1960 na tle stosunków społeczno-gospodarczych. Stopień doktora uzyskał w 1968 r. nadany przez radę Wydziału Geograficzno–Biologicznego WSP w Krakowie na podstawie rozprawy Szkolnictwo średnie w regionie krakowskim na tle jego potrzeb społeczno-gospodarczych, której promotorem był prof. dr R. Mochnacki.
Dr Stanisław Zając swoje życie zawodowe, poza rocznym epizodem pracy w Pracowni Planowania Regionalnego w Wojewódzkiej Radzie Narodowej w Krakowie, związał z Instytutem Geografii Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Krakowie (obecnie Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej). W 1962 rozpoczął pracę jako asystent, a po doktoracie został zatrudniony na stanowisku adiunkta w Zakładzie Dydaktyki Geografii, aż do przejścia na emeryturę w 1999 r. Równocześnie z pracą w WSP przez wiele lat uczył w Szkole Podstawowej Nr 29 i nr 199 oraz w III LO, IX LO i XIV LO w Krakowie. Stanisław Zając bardzo cenił sobie pracę z młodzieżą, sprawiała mu ona dużą satysfakcję. Jednocześnie praca w szkole była swoistym "poligonem doświadczalnym" dla prowadzonych rozważań i badań nad procesem kształcenia geograficznego. Był także zaangażowany w prace organizacyjne na uczelni (w latach 1981-1984 był wicedyrektorem Instytut Geografii) oraz w działalność Polskiego Towarzystwa Geograficznego (członek PTG od 1963 r.) w Oddziale Krakowskim PTG oraz Głównej Komisji Rewizyjnej. Przez 20 lat pracował także w Komitecie Okręgowym Olimpiady Geograficznej w Krakowie, któremu przewodniczył w latach 1995-1998.
Zainteresowania naukowe dr Stanisława Zająca skupiły się na dydaktyce geografii. Zajmował się m.in. badaniami nad percepcją treści geograficznych w procesie kształcenia, celami kształcenia geograficznego w szkole ogólnokształcącej, pomiarem efektów osiągnięć uczniów z geografii i motywacją w procesie nauczania geografii. W latach 1981-1988 organizował konwersatorium z dydaktyki szkoły wyższej, które stało się forum wymiany myśli na temat badań z dydaktyki geografii oraz kształcenia i dokształcania nauczycieli geografii. Dr S. Zając jest autorem i współautorem ponad 80 prac, w tym podręczników i zeszytów ćwiczeń dla szkoły podstawowej, gimnazjum i szkoły ponadpodstawowej oraz programów nauczania geografii, a także artykułów w czasopiśmie dla nauczycieli - "Geografia w Szkole". Wybitnym osiągnięciem dr Stanisława Zająca jest opracowanie teoretycznych założeń procesu poznawania rzeczywistości przez uczniów w kształceniu geograficznym zawartym w opracowaniu monograficznym "Cele nauczania geografii" (1991) i współautorskim podręczniku akademickim "Zarys dydaktyki geografii" (1995, 1997).
Dr S. Zając prowadził wykłady, ćwiczenia i seminaria z dydaktyki geografii. Był opiekunem kilkunastu prac magisterskich oraz opiekunem kilku roczników studentów geografii. Wykształcił wielu nauczycieli geografii. Był wymagającym nauczycielem, ale równocześnie dał się poznać jako człowiek o dużej wiedzy, kulturze osobistej, życzliwości i empatii.
Dr Stanisław Zając był bardzo emocjonalnie związany z rodzinną miejscowością na Powiślu - Oleśnicą, gdzie spędzał wolny czas. W opracowaniu monograficznym "Moja Oleśnica" ukazał okiem geografa zmiany społeczne i gospodarcze oraz krajobrazowe jakie zaszły w jego "małej ojczyźnie".
Dr S. Zając był odznaczony Medalem Komisji Edukacji Narodowej, Złotym Krzyżem Zasługi, Złotą Odznaką i Medalem PTG oraz Złotą Odznaką Miasta Krakowa.
Składamy wyrazy współczucia Najbliższym Zmarłego
Koleżanki i koledzy
– członkowie Komisji Edukacji Geograficznej PTG
Msza Święta pogrzebowa odbędzie się 9 grudnia 2021 r. o godzinie 13:00 w kaplicy cmentarnej na cmentarzu w Dąbrowie Tarnowskiej, po czym nastąpi odprowadzenie na miejsce wiecznego spoczynku.
Z głębokim żalem i smutkiem przyjęliśmy wiadomość, że w dniu 29 stycznia 2021 r. odszedł od nas
śp. dr hab. Wiktor Osuch, prof. UP
W Zmarłym tracimy Dobrego Człowieka, Przyjaciela i zawsze życzliwego Kolegę – dydaktyka geografii, Współpracownika oraz Wychowawcę licznego grona nauczycieli geografii, autora licznych prac naukowych z zakresu dydaktyki geografii, programów, podręczników, poradników dla nauczycieli.
Wiktor żył 51 lat. Był Członkiem Komisji Edukacji Geograficznej PTG, Przewodniczącym Komitetu Okręgowego Olimpiady Geograficznej w Krakowie. W latach 2016-2019 pełnił funkcję Prodziekana Wydziału Geograficzno-Biologicznego, a w latach 2004-2007 – Wicedyrektora Instytutu Geografii Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie. Został odznaczony Medalem Komisji Edukacji Narodowej i Złotą Odznaką PTG.
Składamy wyrazy współczucia Żonie, Synowi oraz Współpracownikom Wiktora
Koleżanki i koledzy
– członkowie Komisji Edukacji Geograficznej PTG
Uroczystości pogrzebowe odbędą się 4 lutego 2021 r. (czwartek). Msza św. Żałobna w intencji Zmarłego zostanie odprawiona o godz. 11.00 w Kolegiacie św. Anny w Krakowie, po czym o godz. 13.30 nastąpi odprowadzenie Zmarłego na miejsce wiecznego spoczynku od bramy Cmentarza Batowickiego (ul. Powstańców, przy nowej kaplicy)